Chúng ta thường nghe về tầm quan trọng của di sản văn hóa. Nhưng di sản văn hóa là gì? Và đó là di sản của ai? Ví dụ, di sản quốc gia của Mona Lisa của Leonardo da Vinci thuộc về ai? Nó là của Pháp hay của Ý?

Trước hết, chúng ta hãy xem ý nghĩa của các từ.

“Di sản” là tài sản, là thứ được kế thừa, truyền lại từ các thế hệ trước. Trong cụm từ “di sản văn hóa”, di sản ở đây không bao gồm tiền bạc hay tài sản mà là văn hóa, giá trị và truyền thống. Di sản văn hóa bao hàm mối liên kết chung, thuộc về một cộng đồng của chúng ta. Nó đại diện cho lịch sử và bản sắc của chúng ta; mối ràng buộc của chúng ta với quá khứ, với hiện tại và tương lai.

Di sản văn hóa vật thể và phi vật thể

Di sản văn hóa thường gợi nhớ đến các hiện vật (tranh, bản vẽ, bản in, tranh ghép, tác phẩm điêu khắc), các di tích lịch sử và các tòa nhà, cũng như các địa điểm khảo cổ. Nhưng khái niệm di sản văn hóa thậm chí còn rộng hơn thế, và đã dần phát triển để bao gồm tất cả các bằng chứng về sự sáng tạo và thể hiện của con người: ảnh chụp, tài liệu, sách và bản thảo, và các công cụ, v.v. hoặc dưới dạng vật thể riêng lẻ hoặc dưới dạng bộ sưu tập. Ngày nay, di sản ở các thị trấn, ở dưới nước và môi trường tự nhiên cũng được coi là một phần của di sản văn hóa, vì các cộng đồng nhận định mình có mối liên hệ với cảnh quan thiên nhiên.

Hơn nữa, di sản văn hóa không chỉ giới hạn ở những vật thể vật chất mà chúng ta có thể nhìn thấy và chạm vào. Nó cũng bao gồm các yếu tố phi vật chất: truyền thống, lịch sử truyền miệng, nghệ thuật biểu diễn, tập tục xã hội, nghề thủ công truyền thống, biểu tượng, nghi lễ, kiến ​​thức và kỹ năng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong một cộng đồng.Do đó, di sản phi vật thể bao gồm một loạt các truyền thống, âm nhạc và vũ điệu như tango và flamenco, lễ rước thánh, lễ hội hóa trang, nuôi chim ưng, văn hóa quán cà phê Viennese, thảm Azerbaijan và truyền thống dệt của nó, múa rối bóng Trung Quốc, chế độ ăn Địa Trung Hải, Vedic Chanting, Nhà hát kịch Kabuki, lối hát đa âm của người Aka ở Trung Phi (ví dụ vậy).

Tầm quan trọng của việc bảo vệ di sản văn hóa

Nhưng di sản văn hóa không chỉ là một tập hợp các đối tượng hoặc truyền thống văn hóa từ quá khứ. Nó cũng là kết quả của một quá trình chọn lọc: một quá trình ký ức và lãng quên đặc trưng mà mọi xã hội loài người không ngừng tham gia vào việc lựa chọn cái gì đáng được lưu giữ cho thế hệ mai sau và cái gì không— về cả lý do văn hóa và chính trị.

Tất cả các dân tộc đều đóng góp vào nền văn hóa của thế giới. Đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải tôn trọng và bảo vệ tất cả các di sản văn hóa, thông qua luật pháp quốc gia và các điều ước quốc tế. Việc buôn bán trái phép các hiện vật và đồ vật văn hóa, cướp phá các địa điểm khảo cổ, và phá hủy các công trình và di tích lịch sử gây ra những thiệt hại không thể khắc phục được đối với di sản văn hóa của một quốc gia. UNESCO (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc), được thành lập năm 1954, đã thông qua các công ước quốc tế về bảo vệ di sản văn hóa, nhằm thúc đẩy sự hiểu biết giữa các nền văn hóa đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế.

Việc bảo vệ tài sản văn hóa là một vấn đề cũ. Một trong những vấn đề thường xuyên tái diễn trong việc bảo vệ di sản văn hóa là mối quan hệ khó khăn giữa lợi ích của cá nhân và cộng đồng, sự cân bằng giữa tư quyền và công quyền.Người La Mã cổ đại cho rằng một tác phẩm nghệ thuật có thể được coi là một phần của gia sản của cả cộng đồng, ngay cả khi thuộc sở hữu tư nhân. Ví dụ: các tác phẩm điêu khắc trang trí mặt tiền của một tòa nhà tư nhân được công nhận là có giá trị chung và không thể bị di chuyển vì chúng nằm trong một địa điểm công cộng, nơi mọi công dân có thể nhìn thấy chúng.

Trong cuốn Naturalis Historia, tác giả người La Mã Pliny the Elder (23-79 CN) đã báo cáo rằng chính khách và tướng quân Agrippa đã đặt bức tượng Apoxyomenos, một kiệt tác của nhà điêu khắc Hy Lạp rất nổi tiếng Lysippos, để đặt trước phòng tắm nước nóng của ông. Bức tượng đại diện cho một vận động viên đang cạo sạch bụi, mồ hôi và dầu trên cơ thể của mình bằng một dụng cụ đặc biệt gọi là “strigil”. Hoàng đế Tiberius vô cùng ngưỡng mộ tác phẩm điêu khắc và ra lệnh dỡ bỏ nó khỏi khu vực quan sát của công chúng và đặt trong cung điện riêng của ông. Người dân La Mã đã vùng dậy và bắt buộc anh ta phải trả bức tượng Apoxyomenos về vị trí cũ của nó, nơi mọi người có thể chiêm ngưỡng.
Quyền của chúng ta được thưởng thức nghệ thuật và tham gia vào đời sống văn hóa của cộng đồng được đưa vào Tuyên ngôn Nhân quyền năm 1948 của Liên Hợp Quốc.

Di sản văn hóa của ai?

Thuật ngữ “di sản văn hóa” thường gợi lên ý tưởng về một xã hội duy nhất và sự giao tiếp giữa các thành viên của nó. Nhưng ranh giới văn hóa không nhất thiết phải được xác định rõ ràng. Nghệ sĩ, nhà văn, nhà khoa học, thợ thủ công và nhạc sĩ học hỏi lẫn nhau, ngay cả khi họ thuộc các nền văn hóa khác nhau, cách xa nhau về không gian hay thời gian. Chỉ cần nghĩ về ảnh hưởng của các bản in Nhật Bản đối với các bức tranh của Paul Gauguin; hoặc mặt nạ châu Phi trên các tác phẩm của Pablo Picasso. Hoặc bạn cũng có thể nghĩ đến kiến ​​trúc phương Tây trong những ngôi nhà của người Liberia ở Châu Phi. Khi những nô lệ người Mỹ gốc Phi được trả tự do trở về quê hương, họ đã xây dựng những ngôi nhà lấy cảm hứng từ phong cách tân cổ điển của những dinh thự trên các đồn điền ở Mỹ. Phong cách tân cổ điển của Mỹ lần lượt bị ảnh hưởng bởi kiến ​​trúc sư thời Phục hưng Andrea Palladio, người từng chịu ảnh hưởng của kiến ​​trúc La Mã và Hy Lạp.

Hãy lấy một ví dụ khác, đó là bức Mona Lisa được Leonardo da Vinci vẽ vào đầu thế kỷ XVI và được trưng bày tại Bảo tàng Louvre ở Paris. Theo quan điểm hiện đại, Mona Lisa thuộc về di sản quốc gia nào?
Leonardo là một họa sĩ người Ý rất nổi tiếng, đó là lý do tại sao Mona Lisa rõ ràng là một phần của di sản văn hóa Ý. Khi Leonardo đến Pháp, để làm việc tại triều đình của Vua Francis I, có lẽ ông ấy đã mang theo bức Mona Lisa. Có vẻ như vào năm 1518, Vua Francis I đã mua lại bức tranh Mona Lisa, do đó nó đã được đưa vào bộ sưu tập của hoàng gia: đó là lý do tại sao nó rõ ràng là một phần của di sản quốc gia Pháp. Bức tranh này đã được xác định là tác phẩm nghệ thuật được biết đến nhiều nhất, được ghé thăm nhiều nhất, được viết nhiều nhất và được nhại lại nhiều nhất trên thế giới: như vậy, nó thuộc về di sản văn hóa của cả nhân loại.Di sản văn hóa được truyền lại cho chúng ta từ cha mẹ của chúng ta phải được bảo tồn vì lợi ích của tất cả mọi người. Trong thời đại toàn cầu hóa, di sản văn hóa giúp chúng ta ghi nhớ sự đa dạng văn hóa của chúng ta, và sự hiểu biết của nó giúp phát triển sự tôn trọng lẫn nhau và đối thoại mới giữa các nền văn hóa khác nhau.

Bài luận của Elena Franchi